(Маҗаралы комедия)

Катнашалар:

Ирек – 10 нчы сыйныф укучысы, уку белән дус түгел, рәхәт яшәргә омтыла)

Бабай, хәрби киемдә.

Әби.

Кәтүк – чит планетадан килгән егет.

Бөке – чит планетадан килгән егет.

(Әби белән бабайның яшь чагын үзләре үк уйныйлар, грим гына алышына)

 Вакыйга шәһәр квартирасында бара. Гадәти җиһаз, компьютер куелган өстәл, китаплар куелган этажерка һәм кресло. Пәрдә эленгән тәрәзә.

1 нче пәрдә

1 нче күренеш.

 Ирек компьютер өстәленә башын салып йоклый. Күрше бүлмәдән әбисенең "Ирек, тор, улым, мәктәбеңә соңга каласың,” – дип, сөйләнә-сөйләнә керүе күренә.

Әби. Бә-ә-й, улым, әле һаман тормадыңмыни? (Таралып яткан әйберләрне җыя, үзенең биле авырта, кулы белән сыйпаштыра.) Әллә бүген йокламаган да инде? (Һаман уянып җитә алмаган Ирекне төрткәли, тегесе көчкә генә уянып, зур итеп авызын ачып исни, киерелә.)

Ирек. Әби-и, ник дип иртүк йөдәтәсең инде, рәхәтләнеп йокларга да ирек бирмисең.

Әби. Әти-әниең чит илгә китәр алдыннан аларга ни дип вәгъдә итүеңне исеңә төшер әле. (Бераз үчекләбрәк.) Әйбәт укырмын, бер елдан сез мине танымассыз да әле, дип кем сүз бирде?

Ирек. Әби, уку елы башланды гына бит, өлгерермен әле. Укырга беркайчан да соң түгел, дигән түгелме соң Ленин бабай?

Әби. И-и-и, белгән кеше кебек Ленин бабай дигән була тагын. Үз бабаңның әйткәннәрен белсәң дә, бик әйбәт булыр иде әле.

Ирек. Бабайны тыңласаң, ул мине китаплар янына бәйләп куеп, көн-төн укытырга да күп сорамас. Минем хәреф чүпләп кенә утырасым килми, ә үзем теләгәнчә дә яшисем килә. Диңгез буйларында ял итәсем, кып-кызыл "Феррари”да җилдереп, (Руль боргалаган хәрәкәтләр ясап йөри.) бер илдән икенчесенә сәяхәт итәсем килә. Их, исемем дә Ирек бит минем, әби җаным, ирекле яшәргә тиеш мин.

Әби. Акылың алтын икән. Укыма да, эшләмә дә. Соң сиңа боларны кем бирсен? Рәхәт яшисең килсә эшләргә кирәк, балам, ә синең бар белгәнең кампитыр да кампитыр. Кайчан карама, шуның каршында бөкрәеп утырасың. Кибеп бетәсең бугай инде.

Ирек. Эшләп кем баеган? Бабай белән гомер буе эштән башыгыз чыкмаган. Әйт әле, күпме рәхәт күрдегез, бәхетлеме соң сез?

Әби. Аллага шөкер, бик рәхәт тордык. Балалар бар да укыдылар, ә әниеңне, үзең күреп торасың, хәтта чит илгә эшкә дә җибәрделәр. Җүнле балалар үстергәнбез икән, начар яшәмәгәнбездер, күрәсең.

Ирек. (Кабат өстәле янына барып утыра.) Бер елдан мин дә аның янында булачакмын, әбекәем. (Башын күтәреп иснәнә.) Әби, нәрсәдер көя түгелме?

Әби. И-и-и ходаем, синең белән ләчтит сатып, өчпочмакларым яна түгелме соң? (Кабаланып чыгып китә.)

2 нче күренеш.

Ирек. (Үзе генә калгач, телефоныннан чылтыратып сөйләшә.) Але, Ләйсәнчик, мин комптан шундый шәп музон таптым, клёво! Сиңа да җибәрәм, тыңла әле. (Компьютер янында кайнаша, музыка яңгырый. Ирек төрле хәрәкәтләр ясап боргалана-боргалана бии, ул котырып биегәндә, бабасы кайтып керә, Ирек аны тиз генә күрми.)

Бабай. Бие-бие, Хәйбулла, биегән кеше бай була, биегән кеше бай булганчы, карт алаша тай була. (Кул чаба, Ирек аны күреп алып, биюдән туктый.)

Ирек. Привет, бабай, шәпме музыка?

Бабай. Син нишләп мәктәптә түгел?

Ирек. (Кулы белән честь биргән хәрәкәтләр ясап, рапорт биргән сыман кылана.) Бүген ял итәргә булдым әле, иптәш полковник. Аннан соң, физиканы җенем сөйми минем. Училканы да күрәсем килеп тормый.

Бабай. Отставить! Нинди сүз ул тагын. Ну, бу әбиеңне әйтер идем инде. Тәки иркәләп бозып бетерде бит үзеңне. Йокысы туйганчы йокласын, имеш. Мөгаен, әле генә уяткандыр.

Ирек. Күптән аяк өстендә инде мин. (Кулларын җәеп, тирә-якка күрсәтә.) Бүлмә җыештырып, тузан сөртеп (тузан сөрткән хәрәкәтләр ясый) үтте вакытым.

Бабай. (Барып, компьютерны сүндерә.) Кайдан уйлап таптылар шушы нәрсәне? Ичмасам, җүнле эшкә өйрәтсә иде. Укымыйча гына нинди эшләр майтармакчы буласың син, ә? Әйт әле, әлифбадан соң берәр китап укыганың булдымы соң синең?

Ирек. Кайгырма, бабай. Мин чит илгә китеп эшләячәкмен, дидем бит инде.

Бабай. Дидең дә диюен, баш шәрифләрең юкарак түгелме соң синең?

Ирек. Булганы җитәр. (Яратып, башын сыйпап куя.) Анда миңа яраклы эш табылыр әле.

Бабай. Нәрсә-ә-ә? Көтеп торалар ди анда сине. Ай лаф юдан башка сүз дә белмисең бит син, әй.

Ирек. Бабай, син ул сүзне каян беләсең? Әбигә шулай дисеңме әллә?

Бабай. Дигән, диярләр. Үзең бит көн саен биш тапкыр телефоннан шуны кабатлыйсың.

Ирек. Ну, нишлим соң яраткач?

Бабай. Ярата, имеш. Әнә, укуыңны кара иң элек. Башта ЕГЭңне бирәсең бар әле.

Ирек. (бабасын үртәгән кыяфәт чыгарып) Шундый башлы полковник бабаем булсын да, ЕГЭ бирмә, имеш.

Бабай. Минем баш синеке түгел бит. Ничек файдаланмакчы буласың аны?

Ирек. Вакыты җиткәч, җае табылыр, бабай, бер дә кайгырма. (Ирекнең телефоны чылтырый, кулы белән изәп, бабасына китәргә ымлый, бабасы, булмас синнән,дигән сыман, кулын селтәп чыгып китә.) Але, Ләйсәнчик. На проводе всемирно известный чел. Ә? Менә бабай кайтып керде дә мозги стал промывать. (Креслосына кырын ятып сүзен дәвам итә. Бер кулы белән компьютерын кабыза.) Юк, юк, бүген бармыйм, командир өйдә, беркая да җибәрмәячәк. Ник буйсынасың дисеңме? Буйсынмый кара, беләсеңме күпме китап укырга туры киләчәк? (Бабасының кергәнен күрә дә сикереп тора.) Я, ярый, соңыннан звякну. Ай лав ю, Ләйсәнчик!

Бабай. Үзебезчә матур итеп, яратам, дип әйтеп булмыймы соң ул сүзне?

Ирек. Үзебезчә кызык түгел. (Сөйләшкән арада клавишларга баскалый.) Ай лав ю серлерәк тә, модно да.

Бабай. Кем арбасына утырсаң, шуның җырын җырлыйсың, улым. Үз җырың булсын синең.

Ирек. (Игътибар итмичә бармаклары белән баскалавын дәвам итә, кинәт кычкырып җибәрә.) Бабай, таптым бит тәки. (Бабасын компьютеры янына җилтерәтеп алып килә.) Менә, кара, шундый яңалык таптым, ваще супер! (Икесе дә компьютерга текәлгәннәр, Ирек нидер күрсәтә-күрсәтә сөйли.) Чит планета кешеләре тәлинкәгә, ну, энлыога инде, утырып киләләр дә икән, җирдән кешеләрне алып китеп, авыруларыннан терелтеп, кире кайтарып куялар икән.

Бабай. Кайтардылар, ди, кайтармыйни, бер алып киткәч.

Ирек. Менә әбинең биле авырта, син җәй көне дә киез ката киеп йөрисең. Сезне терелтеп кайтарсалар, ә? Бабай, ни диярсең?

Бабай. Безне космоска җибәреп котылмакчы буласыңмыни? Шалишь, брат, не выйдет.

Ирек. Юк ла инде, бабай, мин сезгә яхшылык теләгәннән генә әйтәм. Аннан кайткач, кешенең зиһене дә яхшыра, ди, космос белән бәйләнешкә керә икән дә чакрасы ачыла, ди. Барын да алдан белеп тора, башкаларга да ярдәм итә ала, ди.

Бабай. Бар соң үзең, чакраңны ачып, зиһенеңне арттырмаслармы? Монда дивана сатып утырмас идең.

3 нче күренеш. (Әби керә.)

Әби. (Канәгатьсез тавыш белән). Баядан бирле бәхәсләшәсез, ни бүлә алмыйсыз? Син дә инде, сакаллы сабый, бала белән бала булып утырасың.

Ирек. (Әби-бабасын сискәндереп, тагын кинәт кычкырып җибәрә.) Йе-ес, булды бу, бабай.

Бабай. Син нәрсә, әбиеңә инфаркт ясамакчы буласыңмы әллә? Нигә акырасың?

Әби. И-и бала, бала, шул тартма артында утырып ычкынасың бугай инде.

Ирек. Алар ярдәм итәргә теләгән кешеләрен үзләре эзләп табалар икән.

Әби. Кемнәр турында сөйлисең соң син, балам?

Бабай. Әнә, чит планета кешеләре монда килеп, инлыоларына утыртып алып китәләр дә икән, баштагы чүбекне алып, шуның урынына зиһен-белем тутырып кайтаралар, ди.

Әби. И-и картым, син дә тузга язмаганны сөйләп утырма әле монда.

Бабай. Әнә, ышанмасаң, Иректән сора. Әле ул гына да түгел, синең белән мине яшәртә дә алалар икән бит. Әбүгалисиналарың бер якта торсын.

Ирек. Көл, бабай, көл. Безнең урамда да бәйрәм булыр әле. (Сөякләрен шытырдатып киерелеп ала. Әбисен кочаклый.) Менә, ичмасам, минем әби мировая. И-и әбием, ярый әле син бар. Кем мине (рәхәтләнеп иснәп) тәмле өчпочмаклар белән сыйлар иде икән?

Әби. Я, ярый, кысма алай, сөякләремне авырттырасың. Әйдәгез, чәйне кухняга әзерләдем. Ашап-эч тә мәктәбеңә бар, улым. Безнең нәселдә надан кешеләргә беркайчан да хөрмәт белән карамаганнар.

Бабай. (кулын Ирекнең аркасына салып) Әбиең дөрес әйтә. Татарның бөтен көче дә белемле булуда. Ә хәзер, әйдә, өчпочмаклар суынганчы, чәй эчеп алыйк. (Кереп китәләр.)

2 нче пәрдә

 1 нче күренеш

 Ирек. (Корсагын сыйпый-сыйпый чыга.) Ну тәмле пешерә дә соң безнең әби. Бабай уңга-а-н әбидән. (Авызын зур ачып иснәп) Ярый, алар әле өстәл яныннан тиз генә тормаслар. Бераз покемарю, качмас әле мәктәбе. (Креслога утырган көе йоклап китә.)

(Бераздан бүлмә караңгылана. Чит планета кешеләренеке сыман киемнәр кигән ике егет килеп керә. Алар үзләренчә бииләр, катлаулы хәрәкәтләр ясыйлар, бүлмәдә төрле төсләр уйный, серлелек. Егетләр бер-берсенә исемнәре белән дәшәләр.)

Бөке. Кәтүк, кара әле моңа, бөтен бала укып йөргәндә, бу рәхәтләнеп йоклап ята.

Кәтүк. Тукта, Бөке, кызык итәбез аны. (Икесе ике җилкәсенә куллары белән басып, берьюлы кычкырып җибәрәләр.) Ач күзеңне, дөнья бу.

Ирек. (Сискәнеп уяна, куллары белән йөзен каплый, үзе тормакчы була, ләкин тора алмый.)

Кемнәр сез? Кайдан килдегез? Ник кердегез?

Бөке. Ник шаккаттың? Әнә теге компьютерда көне-төне син уйнадыңмы?

Ирек. Уйнаса, ни булган? Сезнең ни эшегез бар анда?

Кәтүк. Тупасланма, егет. Без сездән ерак түгел генә урнашкан бер планетадан килдек. Син әнә шундагы (компьютерга күрсәтә) параметрлар белән безнең планетага чыктың. Үзең дә белмәгән көе, бабаң белән әбиеңә дә әллә ниләр сөйләдең.

Бөке. Син турыдан-туры безнең белән контактка кердең. Димәк, без сиңа кирәк. Телисеңме, теләмисеңме, син бүген безгә буйсынырга тиеш.

Ирек. (Кинәт тартылып куя да ычкынып китә, тегеләрнең икесен ике якка тәгәрәтеп җибәрә.) Монда килеп, хуҗа булмакчы идегезме, булмый торсын әле.

Бөке белән Кәтүк. (Берьюлы кычкырып җибәрәләр.) Ай-й-а! Кара бу җир кешесен. Әй, сиңа әйтәм, көч булгач, акыл кирәкми, дип уйлыйсыңмы әллә? (Җитез генә сикереп торалар, өчәү арасында тарткалаш бара. Тегеләр төрле каратэ сыман алымнар кулланалар да Ирекне егып өстенә менеп утыралар, бар да мыш-мыш сулый.) Стоп! Бәргәләнмә!

Ирек. Җибәрегез, мин бабайны чакырам. Сезгә миннән ни кирәк?

Кәтүк. Сине беркем дә ишетми, чөнки без синең төшеңдә, аңлыйсыңмы, тө-шең-дә. Син бу төшеңдә нәкъ өнеңдәгечә яшәячәксең. Барысын да күрәсең, эшлисең, ә сине күрмиләр.

Ирек. Әби белән бабай да күрмиләрме?

Бөке. Күрмиләр. Без сине төшеңдә тәрбияләргә тиешбез, югыйсә син ялкаулыгың аркасында киләчәгеңне харап итәчәксең.

Кәтүк. Иң элек без синең кемлегеңне белергә тиешбез. Моңарчы безне синнән башка эзләп табучы булмады, бәлки безнең планетага куркыныч яныйдыр?

Ирек. Мин сезне очраклы гына таптым. Кирәкмисез сез миңа, потыгыз бер тиен.

Бөке. Ул ни дигән сүз? Уйнап кына чакырмагансыңдыр бит? Алай булса, эшең харап!

Кәтүк. Ярый, утыр урыныңа. Бүтән качарга уйлама да. Без синнән күпкә акыллырак, теләсә кайдан таба алабыз. Я, сөйлә, кем син?

Ирек. (Еламсырап) Мин компта казынырга яратам. Укырга кирәк икәнне белсәм дә, укуны җенем сөйми. Әти-әни белән чит илгә дә шуның аркасында китә алмадым. Ун ел укып, чит телне өйрәнмәдем. Мин бер ел эчендә аны өйрәнеп, икенче елга алар янына китәргә тиешмен, ләкин һаман үземне җиңеп, эшкә керешкәнем юк. (Бөке компьютер өстәле янында нидер тикшерә.)

Бөке. Дөрес сөйлисең, алдамыйсың. Без сезнең планета кешеләрен күптән беләбез. Сездә ялкаулык көчле. Баш миегезнең бик аз күзәнәкләрен генә эшләтәсез, шуңа күрә дә бик артта калгансыз.

Кәтүк. Әйдә, Бөке, үзенең гаебен дә белә бу. Килгән-килгән ярдәм итик без моңа.

Бөке. Ярар соң, мин риза, ялганлашмаган кешедә төзәлер дигән өмет тә бар әле. (Иреккә карап) Тик сиңа бер шартыбыз бар, үтәрсеңме?

Ирек. Нинди шарт ул? Мин риза.

Бөке. Юк, син башта уйла. Үти алмасаң, без сине моннан алып китәчәкбез. Мондый хәлдә калдырып китү, безнең өчен куркыныч, чөнки син безнең турыда күп беләсең.

Ирек. Әйтегез шартыгызны.

Кәтүк. Бүгеннән син ныклап укый башлыйсың. Өйдәге бөтен эшләр дә синең өстә була. Шул исәптән ашарга пешерү дә.

Ирек. Ә әби кайда? Ул мине кухняга якын да җибәрмәячәк.

Бөке. Әбиеңдә хәзер кухня кайгысы түгел. Без аны яшьлегенә кайтардык, әзгә генә булса да, синнән котылып ял итсен, дидек.

Ирек. Аннан башка ничек яшәрмен? Минем бит күкәй пешереп тә ашаганым юк.

Кәтүк. (Рәхәтләнеп көлә.) Башыңа төшсә, башмакчы булырсың, диләрме әле? Син бит, үзем теләгәнчә яшисем килә, дидең. Менә, яшәп кара, кем сиңа комачаулый?

Ирек. (Күңелсез генә) Ярый, мин риза. Сез китәсезме?

Бөке. Юк, әлегә без җирдә булабыз. Сине менә шул аппарат ярдәмендә күзәтеп торачакбыз. (Ниндидер кечкенә генә прибор күрсәтә.) Ярдәм кирәксә, безне ничек табарга икәнне беләсең. Әйдә, Кәтүк, китик.

Кәтүк. Бөке, аның бу шартны үтәячәгенә ышанасыңмы? Бәлки, үзебез генә ярдәм итәрбез?

Бөке. Юкны сөйләмә, кешеләр болай да башкалар җилкәсендә яшәргә өйрәнеп беткәннәр. Бу егет тә яшьтән үк бозылып бара. Эшләп ашарга кирәклегенә өйрәнсен. Югыйсә, җирдә тагын бер әрәмтамак артачак. (Икесе бергә). Гуд бай. (Китәләр.)

Ирек. Уф, киттеләр. Миңа нишләргә соң? Үз башыма бәла алдым бит, әй. Тукта, кухняга кереп карыйм әле. (Кереп китә.)

2 нче күренеш.

(Чит ил музыкасы яңгырый. Бүлмәгә яшь Чәчкә (әби) килеп керә. Үзе бии, шатлыгы йөзенә чыккан. Өстәл янына килеп бизәнә, төрле-төрле киемнәрен гәүдәсенә куеп карап, әйбер сайлый. Ишек шакыйлар.)

Чәчкә. (иркә тавыш белән) Кем бар анда? Керегез, ишек ачык. (Бизәнүен дәвам итә.)

Илдар (бабай). Чибәрләрнең чибәре Чәчкәгә бездән чуктин-чук сәлам.

Чәчкә. Сәламеңне алдык, уң кесәгә салдык. Ник иртә килдең? Мин әле әзер дә түгел.

 Илдар. Бүген кино иртәрәк башлана, аннан соң танцылар була. Тизрәк булсаң, буфетка да өлгерәбез әле.

Чәчкә. Әйтергә дә онытып торам икән, мин бүген шундый матур музыка яздырып алдым. Рәхәтләнеп бии торган. Менә, кара әле. (Чит ил көенә бии, ул Илдарны да биергә тартып кертә. Ирек кереп, аларның биегәннәрен исе китеп карап тора. Аны күрмиләр, бераздан музыка туктый.)

Чәчкә. Ну, ничек? Ошыймы, хәзер бар да шундый хәрәкәтләр ясап бииләр.

Илдар. Миңа үзебезнең татар биюләре күбрәк ошый. Аларга мәгънә салынган, ә бу күбрәк тилеләр биюенә охшаган. Кем инде бер мәгънәсезгә тиле кебек сикергәли.

Чәчкә. Синең шул булыр инде. (Үпкәләп.) Ярый, ошамаса, үзеңә кара, ә мин танцылар вакытында рәхәтләнеп бииячәкмен. (Кыланып, бию хәрәкәтләре ясый.)

Илдар. Ярый соң, биесәң биерсең. Әйдә, киттек, соңга калуыбыз бар. (Икәүләп чыгып китәләр.)

Ирек. (Чыга) Во дают! Бабай әбине кинога алып китте. Аннан соң танцыга барсалар... Әби бүген тиз генә кайтмый алайса. Ә минем эчтә ач бүреләр улый. Димәк, Бөке белән Кәтүк алдамаганнар. Мин үз-үземне карарга тиеш булам түгелме соң? Ничего себе! (Өстәлдә яткан алманы күреп ала.) Әһә, менә шушы алма белән булса да тамак ялгап алырга кирәк, аннан соң дәрес хәзерләргә, өй җыештырырга, ашарга пешерергә һәм тагын әллә никадәр эш эшләргә кирәк. У-у-ф, ничек эшләп бетерермен боларның барысын да? (Чыгып китә.)

(тулысынча әсәрне Сервердан күчереп алып укырга мөмкин)

Чыганак:  © 2009-2011 Гүзәлия Тарханова сайты. Барлык хокуклар якланган.